Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum: “Sivil Anayasa Türkiye Gerçeğine Uygundur”

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, her pazar yazdığı köşe yazılarından birini sosyal medya platformu X üzerinden paylaştı. Uçum, son zamanlarda üzerinde konuşulan “sivil anayasa” ifadesine yönelik, “Yeni anayasanın sivil nitelendirmesi oldukça başarılı ve Türkiye gerçeğine uygun” değerlendirmesinde bulundu.

Uçum’un paylaştığı yazıda şu ifadeler yer aldı:

PAZAR YAZISI

SİVİL ANAYASA HALKIN YAPTIĞI ANAYASADIR!

Yeni anayasa hedefi belirtilirken, “sivil anayasa” terimi üzerinde tartışmaların olduğu görülmektedir. Anayasaların sivil olamayacağı gerekçesiyle sivil anayasa ifadesine karşı çıkılmaktadır. Bu karşı çıkışta, kamu-sivil ayrımı, siyasi toplum (devlet)-sivil toplum ayrımı gibi hususlar öne sürülmektedir. Ayrıca, sivil-asker ayrımı, sivil-resmi ayrımı da dile getirilebilir.

Bununla birlikte, yeni anayasanın sivil nitelendirmesinin oldukça yerinde ve Türkiye’ye uygun olduğu görülmektedir.

Öncelikle belirtmek gerekirse, kabul edilen kavramların her zaman toplumsal, siyasal ve hukuksal gerçekleri tam anlamıyla açıklamadığını unutmamak gerekir.

Toplumsal ve siyasal süreçler, yeni kavramlar oluştururken mevcut kavramlara da yeni içerikler ve anlamlar yükleyebilirler. Kavramların içeriği zamanla değişir, gelişir ve zenginleşir.

Sivilin orijinal anlamı askeri olmayan anlamına gelmektedir. Askeri olan karşısında sivil olan vardır. Sivilin köken anlamı bu olsa da; kamusal-alan ve sivil-alan, resmi olan ve sivil olan, siyasi toplum ve sivil toplum gibi zıtlıklar da kullanılmıştır. Dolayısıyla kavramların değişen ve gelişen içeriğini dikkate almak gereklidir. Aksi takdirde kavramların dogmatik bir şekilde ele alınması sorunlara yol açabilir. Toplumsal ve siyasal pratikler, kavramların esnek bir şekilde ele alınmasını gerektirir.

Bu açıdan bakıldığında, Türkiye’de sivil anayasa teriminin neden önemli olduğu üzerinde durulmalıdır. Bu durumun temel nedeni, 1961 Anayasası, 1971’de gerçekleşen kapsamlı Anayasa değişiklikleri ve 1982 Anayasası’nın askeri müdahaleler ve askeri bildiriler sonucu oluşturulmuş olmasıdır. Yani anayasaların oluşturulmasında askeri iradenin belirleyici olmasıdır.

Bu sebeple, sivil iradenin; yani halkın ve siyasi temsilcilerin belirlediği anlamında sivil anayasa terimi öne çıkmıştır. Zamanla sadece askeri olanın karşıtı değil, demokratik meşruiyeti olmayan seçici kurumsal iradeler yerine halkın iradesinin belirleyici olması anlamında sivil anayasa terimi gelişmiştir.

Yeni anayasanın sivil niteliği, kamunun karşıtı olan sivil anlamında değildir. Anayasa hukuksal bir belgedir, bir kanundur ve bu yönüyle sivil bir belge olması mümkün değildir. Zaten hukuki bir metindir, kamusal ve resmi bir belgedir.

Sivil anayasa terimi, kurumsal yapıların ve seçkinlerin taleplerine ve iradelerine değil, halkın talepleri ve iradesine göre hazırlanan ve halkın meşru temsilcileri tarafından halkın onayına sunulan bir anayasa anlamına gelmektedir.

Bu sivil irade, siyasetin ve siyasetin en üst düzey temsil organı olan Meclis tarafından temsil edilir.

Sivil yeni anayasa, yeni anayasayı normal Meclisin yapması ve halkın onaylaması anlamına gelmektedir.

Sonuç olarak, sivil yeni anayasa terimi, anayasanın belge niteliği ve devletle ilgili işlevine değil, sivil ve meşru temsilcilere dayalı olarak oluşturulan iradeye odaklanmaktadır.

Özetle, sivil anayasa halkın oluşturması gereken anayasadır.

Yeni anayasanın hedefi, ‘Halkın Anayasası’na ulaşmaktır.”